María de las Mercedes Goicoa Fernández

A Coruña -

Ámbitos de ocupación...

María de las Mercedes Goicoa, nada na Coruña o 10 de xullo de 1928, é a primeira muller que presidiu unha das trece Reais Academias de Belas Artes de España, a Real Academia Galega de Belas Artes “Nosa Señora do Rosario”. Ingresara na institución como académica en 1986, presidiuna desde 2003 até 2014 e, desde entón, é presidenta de honra. Neste último cargo só foi precedida por Carlos Martínez Barbeito, historiador e escritor (1988-1997), Manuel Chamoso Lamas, historiador e arqueólogo (a título póstumo), Fernando Álvarez de Sotomayor, pintor (1938-1939), e polo filántropo e banqueiro Eusebio da Guarda (1890-1997). Con ela, a música entrou por primeira vez na Presidencia da institución.

O recoñecemento é innegable, como tamén o é o merecemento. Alén dos méritos como intérprete, como profesora ou como académica, a ollada cara á infancia lévanos até unha nena que deu o seu primeiro concerto con dez anos. Superou toda a carreira de piano e graduouse no Conservatorio Superior de Música de Madrid cos mellores resultados posibles: primeiro Premio Fin de Carreira, Premio Extraordinario de Piano María del Carmen e Premio Extraordinario de Virtuosismo. Non obstante, para ela o máis emocionante foi a excepcional nota dun “sobresaínte dobre” cando se examinou por libre, no mesmo ano, do 6º e 7º curso. Daquela etapa da aprendizaxe lembra con especial agarimo e respecto o profesorado que por fortuna lle tocou, desde a súa propia tía, Honoria Goicoa, até Pilar del Castillo, Alberto Garaizábal ou José Cubiles —o gran concertista que dixo dela que non lle tiña cousa que corrixir, se acaso que agrandar—, aos que seguiría outra etapa en París cos profesores Lazare Lévy e George Enesco.

Mercedes Goicoa acadou sona internacional desde que, con dezaseis anos, comezou a súa etapa de concertista por varias cidades españolas e francesas. Destacaba tanto como solista coma con orquestra e foi galardoada en reiteradas ocasións con premios como o primeiro Premio de Música de Cámara ou o Premio de Interpretación de Música Francesa. Coñeceu e tivo contacto profesional con figuras tan destacadas como Salvador Bacarise, Luis Galve, María Victoria de los Ángeles ou Narciso Yepes. Admiradora da maxia de Arthur Rubinstein, foi comisaria da exposición celebrada co gallo do seu centenario en 1987, Rubinstein y España, que veu a Galicia polo seu empeño e polo coñecemento que tiña do gran pianista.

A súa faceta de docente comeza en 1963 no Conservatorio da Coruña, onde traballou, até a súa xubilación en 1993, como profesora superior de Piano. Polas súas clases pasaron varias xeracións dun alumnado que se recoñece discípulo da súa inconfundible escola pianística.

Elixida académica en 1986, permaneceu activa na Real Academia Galega de Belas Artes até fins de 2014, cando renunciou a rematar o seu terceiro mandato como presidenta por motivos de saúde. Durante case tres décadas teimara en conservar, e poñer a disposición da sociedade, o inmenso legado patrimonial que alberga a institución. A ela débese a creación do Arquivo Musical de Galicia, do que foi directora, que recolle a obra de compositores galegos ou residentes en Galicia dos séculos XIX e XX. Tamén foi a promotora da creación do Arquivo de Imaxes. Unha das súas decisións máis importantes foi abrir a Academia á cidadanía porque: “A cultura debe estar ao alcance do pobo; non é cousa de elites”. Loitou por dotar de maiores recursos a Academia e fíxoa protagonista e partícipe da dinamización cultural no máis amplo sentido, coa organización de concertos, conferencias, exposicións e mesmo realizando actividades fóra da entidade. Tivo tempo, ademais, de facer análise, crítica e información sobre publicacións musicais de editoriais como Labor ou Santillana no xornal La Voz de Galicia e en revistas especializadas.

O seu espírito, xeneroso e comprometido, plásmase nunha das numerosas entrevistas que concedeu cando se retirou da presidencia da Real Academia de Belas Artes, onde resume a vontade que sempre a moveu: “Quixen dar a coñecer a nosa cultura, os tesouros que temos, e síntome satisfeita porque puiden aportar o meu grao de area á cultura de Galicia.”



Autor/a da biobibliografía: