Indice alfabético
- Ramón María Aller Ulloa
- José Alonso López y Nobal
- Juan Alonso López y Nobal
- Salustio Alvarado Fernández
- Marceliano Álvarez Muñiz
- Ángeles Alvariño González
- Emilio Anadón Frutos
- Eloy Luis André
- Jesús Andreu Lázaro
- Buenaventura Andreu Morera
- José María Andrey y Sierra
- Andrés Antelo Lamas
- Rafael Areses Vidal
- Anselmo Arias Teixeiro
- Antonio Arias Teixeiro
- Pedro Alejandro Auber e Fondniare
- José María Baleato
- Ángel Baltar Cortés
- Ramón Baltar Domínguez
- Antonio Baltar Domínguez
- Manuel Baraja Fernández
- Juan Barcia Caballero
- Juan José Barcia Goyanes
- Charles Eugène Barrois
- José Luis Barros Malvar
- Tomás Batuecas Marugán
- Francisco Bellot Rodríguez
- Ricardo Bernárdez
- Fermín Bescansa Casares
- Luis Blanco Rivero
- Ramón Blanco y Pérez del Camino
- José Boado y Castro
- Baltasar Manuel Boldo Tuced
- Ignacio Bolívar y Urrutia
- Patricio Borobio Díaz
- Celia Brañas Fernández
- Gonzalo Brañas Fernández
- Antonio Brunet y Talleda
- Odón de Buen y del Cos
- Eusebio Bueno Martínez
- Manuel Cabaleiro Goás
- Ernesto Caballero y Bellido
- Rafael Cadórniga Carro
- Laureano Calderón Arana
- Fernando Calvet Prats
- Juan Bautista Camiña
- Domingo Antonio Camiña Fortes
- Jesús Carballo Taboada
- Santiago Carro García
- Roque Carús Falcón
- Antonio Casares Gil
- José Casares Gil
- Antonio Casares Rodríguez
- Fermín Casares y Bescansa
- Pedro de Castro
- Santiago Castroviejo Bolibar
- Pedro Antonio Cerviño Núñez
- Eduardo Chao Fernández
- José María Chao Rodríguez
- Aniceto Charro Arias
- Ángel Cobián Areal
- José Carlos Colmeiro Laforet
- Miguel Colmeiro y Penido
- Andrés Avelino Comerma y Batalla
- Francisco Cónsul Jove y Tineo
- José Andrés Cornide Saavedra y Folgueira
- Antonio Correa Fernández
- Pedro Couceiro Corral
- Luis Crespí Jaume
- Mariano Cubí y Soler
- José Deulofeu y Poch
- Modesto Domínguez Hervella
- Juan Donapetry Iribarnegaray
- Juan Jacobo Durán Loriga
- Armando Durán Miranda
- Mauricio Echandi Montalvo
- Antonio Eleizegui López
- Ricardo Escauriaza del Valle
- Rafael Estrada Arnaiz
- Félix Domingo Estrada Catoira
- Joaquín Ezquerra del Bayo
- Benito Jerónimo Feijoo Montenegro
- Valeriano Fernández Bacorell
- Manuel Rufo Fernández Carballido
- Elisa Fernanda Mª del Carmen Fernández de la Vega y Lombán
- Jimena Mª Francisca Emilia Fernández de la Vega y Lombán
- José Ramón Fernández de Luanco y del Riego
- Ignacio Fernández Flórez Reguera
- Cesáreo Fernández Losada
- Manuel Jacobo Fernández Mariño
- José Fernández Martínez
- Bibiano Fernández Osorio-Tafall
- Gustavo Fernández Rodríguez Bastos y Harizmendi
- Gabriel Fernández Taboada
- Domingo Fontán Rodríguez
- Ramón Fontenla Maristany
- Emilio Fraga Lago
- Francisco Freire Barreiro
- Gonzalo Gallas Novas
- Cruz Gallástegui Unamuno
- Heliodoro Gallego Armesto
- Abelardo Gallego Canel
- Fausto Garagarza y Dugiols
- Fernando Garcia Arenal
- Víctor García Ferreiro
- Antonio García Maceira
- Pío García Novoa
- Antonio García Varela
- José María García-Blanco Oyarzábal
- Eustaquio (Antonio Félix) Giannini Bentallol
- Miguel Gil Casares
- José María Gil Rey
- Francisco Giral González
- Pedro Gómez de Bedoya y Paredes
- Manuel Gómez Larrañeta
- Mariano Gómez Ulla
- Manuel Gómez-Durán Martínez
- Vicente González Canales
- Jaime González Carreró
- José González López
- José González Olivares
- Juan de Dios González Pizarro
- Joseph González Salgado
- Claudio González Zúñiga
- José Goyanes Álvarez
- José Goyanes Capdevila
- Vicente Goyanes Cedrón
- Mariano de la Paz Graells Agüera
- Albert (Albert I, Príncipe de Mónaco) Grimaldi
- Vicente Guarnerio Gómez
- Francisco Guitián Ojea
- Leopoldo Hernández Robredo
- Primitivo Hernández Sampelayo
- José María Hernansáez y Moscoso
- Enrique Hervada García-Sampedro
- Ragnar Hult
- Alexander von Humboldt
- Carlos Ibañez y Varela
- Santiago de la Iglesia Santos
- Francisco Iglesias Brage
- Luis Iglesias Iglesias
- Luis Iglesias Pardo
- Emigdio Iglesias Somoza
- Gerardo Jeremías Devesa
- Ángel Jorge Echeverri
- Jorge Juan y Santacilia
- Ángel Laborde Navarro
- Johan Martin Christian Lange
- Bernardo Lecocq Honesy
- Carlos Lemaur
- Juan Lembeye y Lartaud
- Octavio Lois Amado
- Juan Lojo Batalla
- Antonio López de Guadalupe
- Jacobo López Elizagaray
- Manuel López Enríquez
- Víctor López Seoane
- Juan López Soler
- Juan López Suárez
- Dionisio Macarte y Díaz
- Gerónimo Macho Velado
- Ramón Margalef López
- Tomás Mariño Pardo
- Juan Martín Sauras
- Antonio Martínez de la Riva
- Ángel Martínez de la Riva Vilar
- Domingo Martínez de Presa
- Manuel Martínez-Risco
- Baltasar Merino Román
- Manuel Eugenio Merino Simón
- Faustino Miranda González
- Ricardo Montequi y Díaz de la Plaza
- Saturnino Montojo y Díaz
- Olga Moreiras Tuni
- Evaristo Antonio Mosquera Quiroga
- Francisco Antonio Mourelle de la Rúa
- Manuel Muñoz Taboadela
- José María Navaz y Sanz
- Francisco de Neira
- João da Nova
- Antonio Novo Campelo
- Domingo Antonio de Nóvoa Gándara y Feijoo
- Roberto Nóvoa Santos
- Miguel Odriozola Pietas
- Ramón Otero Acuña
- Enrique Otero Aenlle
- Xosé Otero Espasandín
- Fernando Oxea
- Timoteo O´Scanlan
- Emilia Pardo Bazán
- Isidro Parga Pondal
- Jacobo María de Parga y Puga
- Ubaldo Pasarón y Lastra
- Patricio María Paz y Membiela
- Ángel Pedreira Labadía
- Pedro Pena y Pérez
- Ramón Pérez Costales
- José Pérez López-Villamil
- Severino Pérez y Vázquez
- Gerónimo Piñeiro de las Casas
- Manuel Piñeiro Herba
- Eugenio Piñerúa Álvarez
- José Planellas Giralt
- Francisco Ponte y Blanco
- Antonio Posse Roybanes
- Pedro Andrés Pourret
- Casiano de Prado y Vallo
- Esteban Quet y Puigvert
- José Quiroga Méndez
- Marcelino Ramírez García
- Benito Regueiro Varela
- Ignacio Ribas Marqués
- Tomás Rico Jimeno
- Eduardo del Río y Lara
- Francisco de los Ríos Naceiro
- Cándido Ríos Rial
- Arturo Rivas Castro
- Antonio Rodríguez Darriba
- Carlos Rodríguez Baltar
- Juan Antonio Rodríguez Bustillo
- Alejandro Rodríguez Cadarso
- José Rodríguez Carracido
- José Rodríguez González
- José Rodríguez Martínez
- José Rodriguez Mourelo
- Juan Rodríguez Sardiña
- Luis Rodríguez Seoane
- Juan Rof Carballo
- Juan Rof Codina
- Francisco Romero Blanco
- José María Romero Fernández de Landa
- Francisco Romero Molezún
- Ramón Rúa Figueroa
- Ángela Ruiz Robles
- Ramón Dionisio de la Sagra y Peris
- Francisco Sánchez
- Julián Sánchez Bort
- Timoteo Sánchez Freire
- Gumersindo Sánchez Guisande
- Fernando Sande y Lago
- Frei Martín Sarmiento
- Pedro Sarmiento de Gamboa
- Camille François Sauvageau
- Guillermo Schulz
- Francisco de Seijas y Lobera
- Josep Joan Vicente del Seixo
- Antonio Sierra Forniés
- César Sobrado Maestro
- Juan Sobreira y Salgado
- Ramón Sobrino Buhigas
- Benito Ángel Dionisio Sotelo y Rivas
- Juan Suárez Casas
- Enrique Suárez Couto
- Julián Francisco Suárez Freire
- Paulino Suárez Suárez
- Francisco Sueiras
- Nicolás Taboada y Leal
- Maximino Teijeiro Fernández
- Joan Texidor i Cos
- Pedro Urquijo Landaluce
- Joaquín Vaamonde Rodríguez
- Lope Valcárcel Vargas
- Antonio Valenzuela Ozores
- Ramón Varela de la Iglesia
- Teodoro Varela de la Iglesia
- José Varela de Montes
- Juan Varela Gil
- Gregorio Varela Mosquera
- Manuel Varela Radío
- Ángel Varela Santos
- José Varela y Ulloa
- Ricardo Varela y Varela
- Vicente Vázquez Queipo
- José Francisco Vendrell de Pedralbes i Estaper del Mas
- Ramón Verea García
- Enrique Vidal Abascal
- Ernesto Viéitez Cortizo
- Xosé Luis Vila Jato
- Antonio Vila Nadal
- Cipriano Vimercati Benítez
- Leoncio Virgós Guillén
- Heinrich Moritz Willkomm
- María Josefa Wonenburger Planells
- Isabel Zendal Gómez
Disciplinas científicas
- ./ Mariña
- ./ Matemáticas
- ./ Enxeñería
- ./ Botánica
- ./ Cartografía
- ./ Agronomía
- ./ Bioloxía
- ./ Química
- ./ Astronomía
- ./ Xeoloxía
- ./ Minas
- ./ Medicina
- ./ Xenética
- ./ Coleccións
- ./ Psiquiatría
- ./ Anatomía
- ./ Nautica
- ./ Cosmografía
- ./ Microbioloxía
- ./ Histoloxía
- ./ Ensino
- ./ Divulgación científica
- ./ Ciencias Experimentais
- ./ Filosofía
- ./ Hidroloxía
- ./ Medicina
- ./ Xinecoloxía
- ./ Veterinaria
- ./ Zootecnia
- ./ Bromatoloxía
- ./ Hixiene
- ./ Mecánica
- ./ Espeleoloxía
- ./ Paleontoloxía
- ./ Zooloxía
- ./ Radioloxía
- ./ Xeografía
- ./ Agricultura
- ./ Ciencias Naturais
- ./ Farmacia
- ./ Viticultura
- ./ Navegación
- ./ Física
- ./ Aeronaútica
- ./ Técnica
- ./ Armas
- ./ Oftalmoloxía
- ./ Parasitoloxía
- ./ Mineraloxía
- ./ Farmacaloxía
- ./ Ornitoloxía
- ./ Entomoloxía
- ./ Expedicións
- ./ Bioquímica
- ./ Dermatoloxía
- ./ Ecoloxía
- ./ Avicultura
- ./ Pediatría
- ./ Micrografía
- ./ Anestesia
- ./ Oceanografía
- ./ Fisioloxía
- ./ Moluscos
- ./ Cálculo
- ./ Nutrición
- ./ Meteoroloxía
- ./ Psicoloxía experimental
- ./ Edafoloxía
- ./ Enxeñería de montes
- ./ Fisioloxía vexetal
- ./ Bioloxía mariña
- ./ Ficoloxía
- ./ Limnoloxía
- ./ Tecnoloxía
- ./ Cirurxía
- ./ Antropoloxía
Manuel Piñeiro Herba
Un tomista na cátedra de Patoloxía
comparte esta páxina:Ámbitos de ocupación:
Autor/a da biografía:
- Xosé A. Fraga Vázquez
- Data de alta: 30/11/2012
Extras de Manuel Piñeiro Herba:
Extras sobre Manuel Piñeiro Herba:
Galeria

Unha páxina da obra de Manuel Piñeiro Herba, "Lecciones de preliminares clínicos y moral médica" (1881).
Como citar esta páxina:
- Xosé A. Fraga Vázquez ([2012], “Manuel Piñeiro Herba”, en Álbum da Ciencia. Culturagalega.org. Consello da Cultura Galega. [lectura: 09/12/2023] [URL: http://www.culturagalega.org/
albumdaciencia/detalle.php?id=382

Unha páxina da obra de Manuel Piñeiro Herba, "Lecciones de preliminares clínicos y moral médica" (1881).
Datos biográficos:
- Nacemento: Descoñecida Franza-Mugardos (A Coruña)
- Falecemento: Santiago de Compostela 1913
Acadou certa sona pola súa capacidade clínica. Unha singular revista de divulgación científica, promovida polo profesor Antonio Vila Nadal, La Propaganda Científica, aporta información sobre o labor dos seus alumnos. Co número 5, correspondente ao 17 de febreiro de 1898, iniciouse a publicación nese medio dunha serie de “historias clínicas” de diversos enfermos, ás veces co título de “Clínica Médica del profesor D. Manuel Piñeiro Herba”. Recollían 2, 3 ou máis “historias” por número, ata o 13, de 7 de maio de 1898. Publicou un Programa de patología interna (Piñeiro, 1883) e o limiar de La pulmonía y su tratamiento (Piñeiro, 1894), obra do seu exalumno Lope Valcárcel que foi premiada pola Real Academia de Medicina Española no concurso de 1891 a 1892. Tamén prestou atención á tuberculose en Parte doctrinal o exposición didáctica de la tuberculosis crónica (Piñeiro, 1902).
A defensa dunha medicina supeditada ao dogma católico
Piñeiro, coñecido pola súa ideoloxía integrista (Barreiro Fernández; Rodríguez Díaz & Ruibal, 1971; Mayobre Rodríguez, 1985; Fraga, 1992), aliñouse no sector tradicionalista da Facultade de Medicina, dominante na institución. A fins do século XIX non entendía nin aceptaba que a ciencia tiña un discurso autónomo e centrou o seu labor intelectual en defender unha medicina subordinada á ortodoxia católica, en concreto ao tomismo. Esa posición manifestase en varios escritos elaborados nos primeiros anos oitenta. En 1880 redacta as Lecciones de preliminares clínicos (Piñeiro, 1880). En forma de leccións (“Medicina”, “Idea de la vida”, “Consideraciones acerca del Hombre”, etc.) expón a súa singular visión do labor clínico. Coñece a obra do salientable científico Claude Bernad, a quen denomina “el Fisiólogo”, e recoñece o mérito dos seus descubrimentos no ámbito da medicina experimental, pero procede a unha refutación da súa “fisiología materialista”, para o que recorre ao maxisterio de Santo Tomás de Aquino. Faino porque entende que “la definición escolástica responde mucho mejor que la de los fisiólogos a las exigencias de la ciencia” (Piñeiro, 1880: 23). Canto a orixe e evolución humana, rexeita o transformismo (nome que recibía o evolucionismo nese tempo) e establece como fonte de verdade o relato bíblico (“Nada más admirable por la verdad y sencillez que la narración Mosaica al hablar de la aparición del hombre sobre la haz de la tierra”, Piñeiro, 1880: 27). Non é de estrañar que afirme: “Confieso de una manera terminante que la ciencia de algunos que se dicen sabios, es afuer (sic) de positivista, atea, y no concibo en la negación de la causa primera sinó la ruina y la destrucción completa del edificio científico” (Piñeiro, 1880: 40).
Ese libro tería a súa continuidade no editado un ano máis tarde, Lecciones de preliminares clínicos y moral médica (Piñeiro, 1881). Nesta edición engade o tratamento da Deontoloxía médica, que asimila á moral, e persiste no seu rexeitamento ás doutrinas positivistas e materialistas, ou sexa, a unha medicina experimental autónoma. Para Piñeiro non é admisible o labor clínico fóra da súa militancia católica. Esa intransixencia fica reflectida en expresións coma esta: “La sana fisiología, de acuerdo con la enseñanza de la religión católica, nos dice que el alma es la forma sustancial del cuerpo” (Piñeiro, 1881: 169).
Con eses antecedentes non nos debe sorprender o ton apoloxético e integrista do discurso que leu na inauguración do curso académico 1882-83, Consideraciones generales acerca del hombre y refutación de algunos errores del moderno Positivismo (Piñeiro, 1882). Piñeiro procede a unha descualificación global dos “errores de la ciencia moderna”. E faino abordando o tema coma unha cuestión de principios, polo que non accede a un debate concreto. Mestura toda unha serie de teorías e metodoloxías, como positivismo, materialismo, evolucionismo, etc., pois a súa ríxida interpretación do tomismo non contempla matices. Sitúa como eixo central desta perspectiva a dependencia da actividade científica ás “verdades reveladas”. Esta visión desdebuxa os obxectivos da ciencia e supedítaa, anacronicamente, a posicións previas e alleas ao coñecemento científico. Cando Piñeiro debe concretar os seus argumentos antidarwinistas, descualifica as teses transformistas por medio de afirmacións xerais, recorrendo á autoridade de Linneo, con breves referencias a Quatrefages.
Cómpre salientar que o carácter de proclama ideolóxica do Discurso é especialmente salientable, se reparamos en que non se produce na publicación dun folleto particular ou conferencia ante correlixionarios, senón nun emblemático acto académico, o máis importante da institución chamada a ser o centro do saber e do estudo en Galicia. As posicións de Piñeiro motivaron, entre outras cousas, a resposta de Esteban Quet, significado catedrático progresista. Este activo profesor deu unha conferencia no Ateneo Escolar Gallego de Santiago, o 15 de Abril de 1882, El Materialismo y el positivismo en la Ciencia. No “Post-scriptum” do texto publicado (Quet, 1882), refírese ao Discurso de Piñeiro, que cualifica de “sacristanesco”.
As teses de Piñeiro atoparon unha recepción positiva entre algúns médicos, como foi o caso de Antonio Correa Fernández. Este médico lucense escribiu Los Pecados y vicios capitales en el concepto médico, social y religioso (Correa, 1899), libro no que recolle as argumentacións habituais entre o integrismo católico da época. E cita explicitamente a Piñeiro, concretamente á súa publicación de 1881, como referencia e aval desas posicións.
Bibliografía:
Fontes impresas:
PIÑEIRO HERBA, M. (1880): Lecciones de preliminares clínicos, Santiago: Imp. de Manuel Mirás y Álvarez.
PIÑEIRO HERBA, M. (1881): Lecciones de preliminares clínicos y moral médica, Vigo: Tip de M. Fernández.
PIÑEIRO HERBA, M. (1882): Consideraciones generales acerca del hombre y refutación de algunos errores del moderno Positivismo, Discurso leído en la Universidad Literaria de Santiago en la inaguración del curso de 1882 a 1883. Santiago: Impr. Mirás.
PIÑEIRO HERBA, M. (1883):Programa de patología interna, Santiago: Imprenta Paredes.
PIÑEIRO HERBA, M. (1894): Prólogo a La pulmonía y su tratamiento, de L. Valcárcel y Vargas, Pontevedra: Imprenta de Landín; V-VIII.
PIÑEIRO HERBA, M. (1902): Parte doctrinal o exposición didáctica de la tuberculosis crónica, Santiago: Tipografía Galaica.
Bibliografía secundaria:
BARREIRO FERNÁNDEZ, J.R.; RODRÍGUEZ DÍAZ, R. & RUIBAL, L. (1971): El evolucionismo en Galicia en el siglo XIX, Compostellanum, XVI: 541-574.
CORREA FERNÁNDEZ, A. (1899): Los Pecados y vicios capitales en el concepto médico, social y religioso, Lugo: Establecimiento tipográfico de G. Castro.
FRAGA VAZQUEZ, X.A. (1992): Bioloxía na Galiza na segunda metade do século XIX (1868-1903): ensino, divulgación, debates, producción, institucionalización e recepción de novidades, Tese en microficha, Santiago: Universidade.
MAYOBRE RODRIGUEZ, P. (1985): Debates ideolóxicos na Compostela do XIX, Sada-A Coruña: Ediciós do Castro.
QUET, E. (1882): El Materialismo y el positivismo en la Ciencia, Santiago: Impr. Gaceta Galicia.