Indice alfabético
- Ramón María Aller Ulloa
- José Alonso López y Nobal
- Juan Alonso López y Nobal
- Salustio Alvarado Fernández
- Marceliano Álvarez Muñiz
- Ángeles Alvariño González
- Emilio Anadón Frutos
- Eloy Luis André
- Jesús Andreu Lázaro
- Buenaventura Andreu Morera
- José María Andrey y Sierra
- Andrés Antelo Lamas
- Rafael Areses Vidal
- Anselmo Arias Teixeiro
- Antonio Arias Teixeiro
- Pedro Alejandro Auber e Fondniare
- José María Baleato
- Ángel Baltar Cortés
- Ramón Baltar Domínguez
- Antonio Baltar Domínguez
- Manuel Baraja Fernández
- Juan Barcia Caballero
- Juan José Barcia Goyanes
- Charles Eugène Barrois
- José Luis Barros Malvar
- Tomás Batuecas Marugán
- Francisco Bellot Rodríguez
- Ricardo Bernárdez
- Fermín Bescansa Casares
- Luis Blanco Rivero
- Ramón Blanco y Pérez del Camino
- José Boado y Castro
- Baltasar Manuel Boldo Tuced
- Ignacio Bolívar y Urrutia
- Patricio Borobio Díaz
- Celia Brañas Fernández
- Gonzalo Brañas Fernández
- Antonio Brunet y Talleda
- Odón de Buen y del Cos
- Eusebio Bueno Martínez
- Manuel Cabaleiro Goás
- Ernesto Caballero y Bellido
- Rafael Cadórniga Carro
- Laureano Calderón Arana
- Fernando Calvet Prats
- Juan Bautista Camiña
- Domingo Antonio Camiña Fortes
- Jesús Carballo Taboada
- Santiago Carro García
- Roque Carús Falcón
- Antonio Casares Gil
- José Casares Gil
- Antonio Casares Rodríguez
- Fermín Casares y Bescansa
- Pedro de Castro
- Santiago Castroviejo Bolibar
- Pedro Antonio Cerviño Núñez
- Eduardo Chao Fernández
- José María Chao Rodríguez
- Aniceto Charro Arias
- Ángel Cobián Areal
- José Carlos Colmeiro Laforet
- Miguel Colmeiro y Penido
- Andrés Avelino Comerma y Batalla
- Francisco Cónsul Jove y Tineo
- José Andrés Cornide Saavedra y Folgueira
- Antonio Correa Fernández
- Pedro Couceiro Corral
- Luis Crespí Jaume
- Mariano Cubí y Soler
- José Deulofeu y Poch
- Modesto Domínguez Hervella
- Juan Donapetry Iribarnegaray
- Juan Jacobo Durán Loriga
- Armando Durán Miranda
- Mauricio Echandi Montalvo
- Antonio Eleizegui López
- Ricardo Escauriaza del Valle
- Rafael Estrada Arnaiz
- Félix Domingo Estrada Catoira
- Joaquín Ezquerra del Bayo
- Benito Jerónimo Feijoo Montenegro
- Valeriano Fernández Bacorell
- Manuel Rufo Fernández Carballido
- Elisa Fernanda Mª del Carmen Fernández de la Vega y Lombán
- Jimena Mª Francisca Emilia Fernández de la Vega y Lombán
- José Ramón Fernández de Luanco y del Riego
- Ignacio Fernández Flórez Reguera
- Cesáreo Fernández Losada
- Manuel Jacobo Fernández Mariño
- José Fernández Martínez
- Bibiano Fernández Osorio-Tafall
- Gustavo Fernández Rodríguez Bastos y Harizmendi
- Gabriel Fernández Taboada
- Domingo Fontán Rodríguez
- Ramón Fontenla Maristany
- Emilio Fraga Lago
- Francisco Freire Barreiro
- Gonzalo Gallas Novas
- Cruz Gallástegui Unamuno
- Heliodoro Gallego Armesto
- Abelardo Gallego Canel
- Fausto Garagarza y Dugiols
- Fernando Garcia Arenal
- Víctor García Ferreiro
- Antonio García Maceira
- Pío García Novoa
- Antonio García Varela
- José María García-Blanco Oyarzábal
- Eustaquio (Antonio Félix) Giannini Bentallol
- Miguel Gil Casares
- José María Gil Rey
- Francisco Giral González
- Pedro Gómez de Bedoya y Paredes
- Manuel Gómez Larrañeta
- Mariano Gómez Ulla
- Manuel Gómez-Durán Martínez
- Vicente González Canales
- Jaime González Carreró
- José González López
- José González Olivares
- Juan de Dios González Pizarro
- Joseph González Salgado
- Claudio González Zúñiga
- José Goyanes Álvarez
- José Goyanes Capdevila
- Vicente Goyanes Cedrón
- Mariano de la Paz Graells Agüera
- Albert (Albert I, Príncipe de Mónaco) Grimaldi
- Vicente Guarnerio Gómez
- Francisco Guitián Ojea
- Leopoldo Hernández Robredo
- Primitivo Hernández Sampelayo
- José María Hernansáez y Moscoso
- Enrique Hervada García-Sampedro
- Ragnar Hult
- Alexander von Humboldt
- Carlos Ibañez y Varela
- Santiago de la Iglesia Santos
- Francisco Iglesias Brage
- Luis Iglesias Iglesias
- Luis Iglesias Pardo
- Emigdio Iglesias Somoza
- Gerardo Jeremías Devesa
- Ángel Jorge Echeverri
- Jorge Juan y Santacilia
- Ángel Laborde Navarro
- Johan Martin Christian Lange
- Bernardo Lecocq Honesy
- Carlos Lemaur
- Juan Lembeye y Lartaud
- Octavio Lois Amado
- Juan Lojo Batalla
- Antonio López de Guadalupe
- Jacobo López Elizagaray
- Manuel López Enríquez
- Víctor López Seoane
- Juan López Soler
- Juan López Suárez
- Dionisio Macarte y Díaz
- Gerónimo Macho Velado
- Ramón Margalef López
- Tomás Mariño Pardo
- Juan Martín Sauras
- Antonio Martínez de la Riva
- Ángel Martínez de la Riva Vilar
- Domingo Martínez de Presa
- Manuel Martínez-Risco
- Baltasar Merino Román
- Manuel Eugenio Merino Simón
- Faustino Miranda González
- Ricardo Montequi y Díaz de la Plaza
- Saturnino Montojo y Díaz
- Olga Moreiras Tuni
- Evaristo Antonio Mosquera Quiroga
- Francisco Antonio Mourelle de la Rúa
- Manuel Muñoz Taboadela
- José María Navaz y Sanz
- Francisco de Neira
- João da Nova
- Antonio Novo Campelo
- Domingo Antonio de Nóvoa Gándara y Feijoo
- Roberto Nóvoa Santos
- Miguel Odriozola Pietas
- Ramón Otero Acuña
- Enrique Otero Aenlle
- Xosé Otero Espasandín
- Fernando Oxea
- Timoteo O´Scanlan
- Emilia Pardo Bazán
- Isidro Parga Pondal
- Jacobo María de Parga y Puga
- Ubaldo Pasarón y Lastra
- Patricio María Paz y Membiela
- Ángel Pedreira Labadía
- Pedro Pena y Pérez
- Ramón Pérez Costales
- José Pérez López-Villamil
- Severino Pérez y Vázquez
- Gerónimo Piñeiro de las Casas
- Manuel Piñeiro Herba
- Eugenio Piñerúa Álvarez
- José Planellas Giralt
- Francisco Ponte y Blanco
- Antonio Posse Roybanes
- Pedro Andrés Pourret
- Casiano de Prado y Vallo
- Esteban Quet y Puigvert
- José Quiroga Méndez
- Marcelino Ramírez García
- Benito Regueiro Varela
- Ignacio Ribas Marqués
- Tomás Rico Jimeno
- Eduardo del Río y Lara
- Francisco de los Ríos Naceiro
- Cándido Ríos Rial
- Arturo Rivas Castro
- Antonio Rodríguez Darriba
- Carlos Rodríguez Baltar
- Juan Antonio Rodríguez Bustillo
- Alejandro Rodríguez Cadarso
- José Rodríguez Carracido
- José Rodríguez González
- José Rodríguez Martínez
- José Rodriguez Mourelo
- Juan Rodríguez Sardiña
- Luis Rodríguez Seoane
- Juan Rof Carballo
- Juan Rof Codina
- Francisco Romero Blanco
- José María Romero Fernández de Landa
- Francisco Romero Molezún
- Ramón Rúa Figueroa
- Ángela Ruiz Robles
- Ramón Dionisio de la Sagra y Peris
- Francisco Sánchez
- Julián Sánchez Bort
- Timoteo Sánchez Freire
- Gumersindo Sánchez Guisande
- Fernando Sande y Lago
- Frei Martín Sarmiento
- Pedro Sarmiento de Gamboa
- Camille François Sauvageau
- Guillermo Schulz
- Francisco de Seijas y Lobera
- Josep Joan Vicente del Seixo
- Antonio Sierra Forniés
- César Sobrado Maestro
- Juan Sobreira y Salgado
- Ramón Sobrino Buhigas
- Benito Ángel Dionisio Sotelo y Rivas
- Juan Suárez Casas
- Enrique Suárez Couto
- Julián Francisco Suárez Freire
- Paulino Suárez Suárez
- Francisco Sueiras
- Nicolás Taboada y Leal
- Maximino Teijeiro Fernández
- Joan Texidor i Cos
- Pedro Urquijo Landaluce
- Joaquín Vaamonde Rodríguez
- Lope Valcárcel Vargas
- Antonio Valenzuela Ozores
- Ramón Varela de la Iglesia
- Teodoro Varela de la Iglesia
- José Varela de Montes
- Juan Varela Gil
- Gregorio Varela Mosquera
- Manuel Varela Radío
- Ángel Varela Santos
- José Varela y Ulloa
- Ricardo Varela y Varela
- Vicente Vázquez Queipo
- José Francisco Vendrell de Pedralbes i Estaper del Mas
- Ramón Verea García
- Enrique Vidal Abascal
- Ernesto Viéitez Cortizo
- Xosé Luis Vila Jato
- Antonio Vila Nadal
- Cipriano Vimercati Benítez
- Leoncio Virgós Guillén
- Heinrich Moritz Willkomm
- María Josefa Wonenburger Planells
- Isabel Zendal Gómez
Disciplinas científicas
- ./ Mariña
- ./ Matemáticas
- ./ Enxeñería
- ./ Botánica
- ./ Cartografía
- ./ Agronomía
- ./ Bioloxía
- ./ Química
- ./ Astronomía
- ./ Xeoloxía
- ./ Minas
- ./ Medicina
- ./ Xenética
- ./ Coleccións
- ./ Psiquiatría
- ./ Anatomía
- ./ Nautica
- ./ Cosmografía
- ./ Microbioloxía
- ./ Histoloxía
- ./ Ensino
- ./ Divulgación científica
- ./ Ciencias Experimentais
- ./ Filosofía
- ./ Hidroloxía
- ./ Medicina
- ./ Xinecoloxía
- ./ Veterinaria
- ./ Zootecnia
- ./ Bromatoloxía
- ./ Hixiene
- ./ Mecánica
- ./ Espeleoloxía
- ./ Paleontoloxía
- ./ Zooloxía
- ./ Radioloxía
- ./ Xeografía
- ./ Agricultura
- ./ Ciencias Naturais
- ./ Farmacia
- ./ Viticultura
- ./ Navegación
- ./ Física
- ./ Aeronaútica
- ./ Técnica
- ./ Armas
- ./ Oftalmoloxía
- ./ Parasitoloxía
- ./ Mineraloxía
- ./ Farmacaloxía
- ./ Ornitoloxía
- ./ Entomoloxía
- ./ Expedicións
- ./ Bioquímica
- ./ Dermatoloxía
- ./ Ecoloxía
- ./ Avicultura
- ./ Pediatría
- ./ Micrografía
- ./ Anestesia
- ./ Oceanografía
- ./ Fisioloxía
- ./ Moluscos
- ./ Cálculo
- ./ Nutrición
- ./ Meteoroloxía
- ./ Psicoloxía experimental
- ./ Edafoloxía
- ./ Enxeñería de montes
- ./ Fisioloxía vexetal
- ./ Bioloxía mariña
- ./ Ficoloxía
- ./ Limnoloxía
- ./ Tecnoloxía
- ./ Cirurxía
- ./ Antropoloxía
Rafael Cadórniga Carro
Pioneiro da Biofarmacia en España
comparte esta páxina:Ámbitos de ocupación:
Autor/a da biografía:
- Díaz-Fierros Viqueira, Francisco
- Data de alta: 01/08/2013
Galeria

Como citar esta páxina:
- Díaz-Fierros Viqueira, Francisco ([2013], “Rafael Cadórniga Carro”, en Álbum da Ciencia. Culturagalega.org. Consello da Cultura Galega. [lectura: 02/06/2023] [URL: http://www.culturagalega.org/
albumdaciencia/detalle.php?id=465
Catedrático en Santiago
En 1958 obtivo por oposición a cátedra de Farmacia Galénica da Facultade de Farmacia. Desde o primeiro momento foi un docente que destacou polo seu estilo actualizado no enfoque dunha materia que, a pesar de ser un dos fundamentos da carreira de Farmacia, seguía aínda ancorada nas vellas tradicións galénicas, centradas case en exclusiva nas tecnoloxías de preparación dos medicamentos. Desde os primeiros anos sesenta nos seus programas docentes aparecen xa os fundamentos da farmacocinética e biofarmacia actual, recollidos en apuntes autorizados e corrixidos polo propio Cadórdinga e que son a primeira expresión escrita, feita en España, destas novas formulacións no estudo dos medicamentos.
En 1961 obtivo o premio anual da Real Academia de Farmacia co tema “Formación de complejos entre agentes tensoactivos y alcaloides”, que supón dalgunha maneira o remate da primeira etapa investigadora na que, a excelente formación físicoquímica recibida no laboratorio de Otero Aenlle, era aplicada á caracterización e preparación dos medicamentos. A partir deste momento, os traballos do que constituiría a súa segunda e definitiva etapa, vanse centrar cada vez máis nas interaccións medicamentosas e , sobre todo, nas cinéticas de liberación e do seu comportamento “in vivo”.
De finais dos anos sesenta data a creación da Planta Piloto na Facultade de Farmacia da Universidade de Santiago, na que os alumnos podían aprender a escala real os principais procesos de fabricación industrial de medicamentos. Esta conexión coa realidade empresarial farmacéutica española e a preparación dos alumnos para que puideran situarse nela sen dificultades foi outros dos temas fundamentais nos que traballou arreo e que motivou que seu pensamento tivera moito que ver coa renovación dos plans de estudo que se levou a cabo na década seguinte.
Moi significativo foi o traballo que comezou en 1972 en colaboración co Profesor Peña Guitián, catedrático de Pediatría da Universidade compostelá, sobre a farmacocinética do fenobarbital en nenos. Ao par da súa novidade (daquela estaban a realizarse traballos semellantes no Children´s Hospital de Boston), supuxo o inicio de estudos interdisciplinarios entre as facultades de Medicina e Farmacia, sumidas en receos e reticencias de competencias profesionais. Mesmo o propio Cadórniga tivo que xustificar diante da Xunta da Facultade de Farmacia que as novidades docentes e investigadoras que estaba a introducir non supuñan ningunha inxerencia no ámbito de traballo dos médicos, senón que era algo propio e consubstancial coa profesión farmacéutica. Este mesmo ano publica o libro Aspectos generales de la interacción medicamentosa.
En 1966 foi nomeado Presidente da Sociedade Española de Farmacia Hospitalaría, o que supoñía o recoñecemento do seu traballo, igualmente inédito, ao cargo das farmacias hospitalarias, que comezara a exercer no Hospital Clínico de Santiago desde o ano 1955.
Catedrático en Madrid e presidente da Real Academia de Farmacia
No ano 1975 solicitou o traslado a Facultade de Farmacia de Madrid para ocupar a praza de catedrático de Farmacia Galénica e Tecnología Farmacéutica, posto que desempeñou ata 1992, ano da súa xubilación. En 1983 foi nomeado numerario da Real Academia de Farmacia, ingresando nela co discurso Vigencia de la Educación Farmacéutica. Posible proyección hacia el futuro. Anos máis tarde, en 1991, ocuparía a Presidencia da Academia, cargo que desempeñou ata 1998. Nestes anos compaxinou seus traballos como docente, como farmacéutico de hospital no San Carlos de Madrid e como académico, nunha prolixa actividade na que, sen descoidar os aspectos formativos e de investigación, levou un importante labor de xestión en relación coa nova Farmacopea Española, sendo elixido presidente, en 1995, da Comisión Nacional encargada da súa elaboración. Son moi asiduas nesta época as súas relación internacionais, sendo de destacar o especial interese que demostrou en estreitar lazos coa Farmacia Hispanoamericana. Foi nomeado membro honorario da Academia de Ciencia Farmacéutica de Chile, da Academia Argentina de Bioquímica y Farmacia e da Academia Iberoamericana de Ciencias Farmacéuticas.
Nestes anos realizou tamén novas edicións actualizadas do seu libro sobre interaccións entre medicamentos: Interacciones medicamentosas: su interpretación farmacocinética (Madrid: Real Ac. Nac. Medicina, 1988); e Interacciones medicamentosas (Y otros factores modificadores de la respuesta) (Madrid: Univ. Politécnica, 1999).
Valoración científica
No importante desenvolvemento que tivo nos últimos cincuenta anos a Farmacia Galénica non houbo aspectos esenciais da mesma que non foran abordados con orixinalidade e rigor por Cadórniga Carro. Nese campo foi, posiblemente, o máximo innovador da farmacia española dos últimos anos. A súa excelente formación físico química foi sen dubida o factor desencadeante do carácter rupturista dos seus primeiros traballos galénicos, nos que a interpretación físico química de procesos como a estabilidade de medicamentos e formas farmacéuticas, así como das cinéticas de liberación, constituían unha auténtica novidade no mundo da farmacia galénica española. Foi o que acuñou o termo “biofarmacia” no idioma castelán e, por suposto, o primeiro que formulou os problemas das posibles diferencias de actividade dos medicamentos cando se comparaban os resultados experimentais “in vitro” coa súa resposta terapéutica. Aplicou e definiu o concepto de Biodispoñibilidade Terapéutica en 1973, cinco anos antes de que Osler introducira o de Biodispoñibilidade Biofásica, de similares características conceptuais e no contexto dunha forte polémica entre a FDA e a industria farmacéutica americana. Desenvolveu e traballou sobre o concepto de Caducidade Biofarmacéutica, definida como o tempo durante o cal unha forma de dosificación mantén as súas características biofarmacéutica iniciais, así como na Farmacocinética, na que desenvolveu modelos orixinais para diferentes principios activos, así como importantes innovacións no campo das interaccións farmacocinéticas dos medicamentos.
As publicacións que iniciou no ano 1970 co título “La formulación como factor condicionante de la eficacia terapéutica” supoñen os comezos dos traballos de biofarmacia en España. Seu libro sobre as interaccións medicamentosas, publicado en 1973, e as posteriores edicións de 1988 e 1999, ofrecen unha excelente plataforma para coñecer a evolución do seu pensamento farmacéutico. Publicou máis de 300 traballos de investigación, moitos deles nas máis prestixiosas revistas da especialidade, sendo tamén un bo divulgador da problemática farmacéutica española. É moi notable tamén a escola de galenistas españois da que foi seu iniciador e mentor, con 15 catedráticos e máis de 50 profesores titulares de universidade.
Bibliografía:
Fontes impresas:
CADÓRNIGA CARRO, R. (1973): Aspectos generales de la interacción medicamentosa, Santiago: Universidad.
CADÓRNIGA CARRO, R. (1988): Interacciones medicamentosas: su interpretación farmacocinética, Madrid: Real Ac. Nac. Medicina.
CADÓRNIGA CARRO, R. (1999): Interacciones medicamentosas (Y otros factores modificadores de la respuesta), Madrid: Univ. Politécnica.
Bibliografía secundaria:
CARLUCCI, A. , GARCÍA, R., BREGNI, C. (2002): Rafael Cadórniga: Vigencia de uno de los Pioneros de la Biofarmacia y Bioequivalencia, Acta Farm. Bonaerense, 22 (1): 87-90.
DOMÍNGUEZ GIL-HURLE, A. (2000): Rafael Cadórniga: La huella del Maestro, Anal. Real Ac. Farm., 66 (3), 2000 : 7- 23.
VILA JATO, J. L. (2002): Rafael Cadórniga Carro, en Un centenario, una profesión (1902-2002), A Coruña: Col. Of. Farmacéuticos.