Indice alfabético
- Ramón María Aller Ulloa
- José Alonso López y Nobal
- Juan Alonso López y Nobal
- Salustio Alvarado Fernández
- Marceliano Álvarez Muñiz
- Ángeles Alvariño González
- Emilio Anadón Frutos
- Eloy Luis André
- Jesús Andreu Lázaro
- Buenaventura Andreu Morera
- José María Andrey y Sierra
- Andrés Antelo Lamas
- Rafael Areses Vidal
- Anselmo Arias Teixeiro
- Antonio Arias Teixeiro
- Pedro Alejandro Auber e Fondniare
- José María Baleato
- Ángel Baltar Cortés
- Ramón Baltar Domínguez
- Antonio Baltar Domínguez
- Manuel Baraja Fernández
- Juan Barcia Caballero
- Juan José Barcia Goyanes
- Charles Eugène Barrois
- José Luis Barros Malvar
- Tomás Batuecas Marugán
- Francisco Bellot Rodríguez
- Ricardo Bernárdez
- Fermín Bescansa Casares
- Luis Blanco Rivero
- Ramón Blanco y Pérez del Camino
- José Boado y Castro
- Baltasar Manuel Boldo Tuced
- Ignacio Bolívar y Urrutia
- Patricio Borobio Díaz
- Celia Brañas Fernández
- Gonzalo Brañas Fernández
- Antonio Brunet y Talleda
- Odón de Buen y del Cos
- Eusebio Bueno Martínez
- Manuel Cabaleiro Goás
- Ernesto Caballero y Bellido
- Rafael Cadórniga Carro
- Laureano Calderón Arana
- Fernando Calvet Prats
- Juan Bautista Camiña
- Domingo Antonio Camiña Fortes
- Jesús Carballo Taboada
- Santiago Carro García
- Roque Carús Falcón
- Antonio Casares Gil
- José Casares Gil
- Antonio Casares Rodríguez
- Fermín Casares y Bescansa
- Pedro de Castro
- Santiago Castroviejo Bolibar
- Pedro Antonio Cerviño Núñez
- Eduardo Chao Fernández
- José María Chao Rodríguez
- Aniceto Charro Arias
- Ángel Cobián Areal
- José Carlos Colmeiro Laforet
- Miguel Colmeiro y Penido
- Andrés Avelino Comerma y Batalla
- Francisco Cónsul Jove y Tineo
- José Andrés Cornide Saavedra y Folgueira
- Antonio Correa Fernández
- Pedro Couceiro Corral
- Luis Crespí Jaume
- Mariano Cubí y Soler
- José Deulofeu y Poch
- Modesto Domínguez Hervella
- Juan Donapetry Iribarnegaray
- Juan Jacobo Durán Loriga
- Armando Durán Miranda
- Mauricio Echandi Montalvo
- Antonio Eleizegui López
- Ricardo Escauriaza del Valle
- Rafael Estrada Arnaiz
- Félix Domingo Estrada Catoira
- Joaquín Ezquerra del Bayo
- Benito Jerónimo Feijoo Montenegro
- Valeriano Fernández Bacorell
- Manuel Rufo Fernández Carballido
- Elisa Fernanda Mª del Carmen Fernández de la Vega y Lombán
- Jimena Mª Francisca Emilia Fernández de la Vega y Lombán
- José Ramón Fernández de Luanco y del Riego
- Ignacio Fernández Flórez Reguera
- Cesáreo Fernández Losada
- Manuel Jacobo Fernández Mariño
- José Fernández Martínez
- Bibiano Fernández Osorio-Tafall
- Gustavo Fernández Rodríguez Bastos y Harizmendi
- Gabriel Fernández Taboada
- Domingo Fontán Rodríguez
- Ramón Fontenla Maristany
- Emilio Fraga Lago
- Francisco Freire Barreiro
- Gonzalo Gallas Novas
- Cruz Gallástegui Unamuno
- Heliodoro Gallego Armesto
- Abelardo Gallego Canel
- Fausto Garagarza y Dugiols
- Fernando Garcia Arenal
- Víctor García Ferreiro
- Antonio García Maceira
- Pío García Novoa
- Antonio García Varela
- José María García-Blanco Oyarzábal
- Eustaquio (Antonio Félix) Giannini Bentallol
- Miguel Gil Casares
- José María Gil Rey
- Francisco Giral González
- Pedro Gómez de Bedoya y Paredes
- Manuel Gómez Larrañeta
- Mariano Gómez Ulla
- Manuel Gómez-Durán Martínez
- Vicente González Canales
- Jaime González Carreró
- José González López
- José González Olivares
- Juan de Dios González Pizarro
- Joseph González Salgado
- Claudio González Zúñiga
- José Goyanes Álvarez
- José Goyanes Capdevila
- Vicente Goyanes Cedrón
- Mariano de la Paz Graells Agüera
- Albert (Albert I, Príncipe de Mónaco) Grimaldi
- Vicente Guarnerio Gómez
- Francisco Guitián Ojea
- Leopoldo Hernández Robredo
- Primitivo Hernández Sampelayo
- José María Hernansáez y Moscoso
- Enrique Hervada García-Sampedro
- Ragnar Hult
- Alexander von Humboldt
- Carlos Ibañez y Varela
- Santiago de la Iglesia Santos
- Francisco Iglesias Brage
- Luis Iglesias Iglesias
- Luis Iglesias Pardo
- Emigdio Iglesias Somoza
- Gerardo Jeremías Devesa
- Ángel Jorge Echeverri
- Jorge Juan y Santacilia
- Ángel Laborde Navarro
- Johan Martin Christian Lange
- Bernardo Lecocq Honesy
- Carlos Lemaur
- Juan Lembeye y Lartaud
- Octavio Lois Amado
- Juan Lojo Batalla
- Antonio López de Guadalupe
- Jacobo López Elizagaray
- Manuel López Enríquez
- Víctor López Seoane
- Juan López Soler
- Juan López Suárez
- Dionisio Macarte y Díaz
- Gerónimo Macho Velado
- Ramón Margalef López
- Tomás Mariño Pardo
- Juan Martín Sauras
- Antonio Martínez de la Riva
- Ángel Martínez de la Riva Vilar
- Domingo Martínez de Presa
- Manuel Martínez-Risco
- Baltasar Merino Román
- Manuel Eugenio Merino Simón
- Faustino Miranda González
- Ricardo Montequi y Díaz de la Plaza
- Saturnino Montojo y Díaz
- Olga Moreiras Tuni
- Evaristo Antonio Mosquera Quiroga
- Francisco Antonio Mourelle de la Rúa
- Manuel Muñoz Taboadela
- José María Navaz y Sanz
- Francisco de Neira
- João da Nova
- Antonio Novo Campelo
- Domingo Antonio de Nóvoa Gándara y Feijoo
- Roberto Nóvoa Santos
- Miguel Odriozola Pietas
- Ramón Otero Acuña
- Enrique Otero Aenlle
- Xosé Otero Espasandín
- Fernando Oxea
- Timoteo O´Scanlan
- Emilia Pardo Bazán
- Isidro Parga Pondal
- Jacobo María de Parga y Puga
- Ubaldo Pasarón y Lastra
- Patricio María Paz y Membiela
- Ángel Pedreira Labadía
- Pedro Pena y Pérez
- Ramón Pérez Costales
- José Pérez López-Villamil
- Severino Pérez y Vázquez
- Gerónimo Piñeiro de las Casas
- Manuel Piñeiro Herba
- Eugenio Piñerúa Álvarez
- José Planellas Giralt
- Francisco Ponte y Blanco
- Antonio Posse Roybanes
- Pedro Andrés Pourret
- Casiano de Prado y Vallo
- Esteban Quet y Puigvert
- José Quiroga Méndez
- Marcelino Ramírez García
- Benito Regueiro Varela
- Ignacio Ribas Marqués
- Tomás Rico Jimeno
- Eduardo del Río y Lara
- Francisco de los Ríos Naceiro
- Cándido Ríos Rial
- Arturo Rivas Castro
- Antonio Rodríguez Darriba
- Carlos Rodríguez Baltar
- Juan Antonio Rodríguez Bustillo
- Alejandro Rodríguez Cadarso
- José Rodríguez Carracido
- José Rodríguez González
- José Rodríguez Martínez
- José Rodriguez Mourelo
- Juan Rodríguez Sardiña
- Luis Rodríguez Seoane
- Juan Rof Carballo
- Juan Rof Codina
- Francisco Romero Blanco
- José María Romero Fernández de Landa
- Francisco Romero Molezún
- Ramón Rúa Figueroa
- Ángela Ruiz Robles
- Ramón Dionisio de la Sagra y Peris
- Francisco Sánchez
- Julián Sánchez Bort
- Timoteo Sánchez Freire
- Gumersindo Sánchez Guisande
- Fernando Sande y Lago
- Frei Martín Sarmiento
- Pedro Sarmiento de Gamboa
- Camille François Sauvageau
- Guillermo Schulz
- Francisco de Seijas y Lobera
- Josep Joan Vicente del Seixo
- Antonio Sierra Forniés
- César Sobrado Maestro
- Juan Sobreira y Salgado
- Ramón Sobrino Buhigas
- Benito Ángel Dionisio Sotelo y Rivas
- Juan Suárez Casas
- Enrique Suárez Couto
- Julián Francisco Suárez Freire
- Paulino Suárez Suárez
- Francisco Sueiras
- Nicolás Taboada y Leal
- Maximino Teijeiro Fernández
- Joan Texidor i Cos
- Pedro Urquijo Landaluce
- Joaquín Vaamonde Rodríguez
- Lope Valcárcel Vargas
- Antonio Valenzuela Ozores
- Ramón Varela de la Iglesia
- Teodoro Varela de la Iglesia
- José Varela de Montes
- Juan Varela Gil
- Gregorio Varela Mosquera
- Manuel Varela Radío
- Ángel Varela Santos
- José Varela y Ulloa
- Ricardo Varela y Varela
- Vicente Vázquez Queipo
- José Francisco Vendrell de Pedralbes i Estaper del Mas
- Ramón Verea García
- Enrique Vidal Abascal
- Ernesto Viéitez Cortizo
- Xosé Luis Vila Jato
- Antonio Vila Nadal
- Cipriano Vimercati Benítez
- Leoncio Virgós Guillén
- Heinrich Moritz Willkomm
- María Josefa Wonenburger Planells
- Isabel Zendal Gómez
Disciplinas científicas
- ./ Mariña
- ./ Matemáticas
- ./ Enxeñería
- ./ Botánica
- ./ Cartografía
- ./ Agronomía
- ./ Bioloxía
- ./ Química
- ./ Astronomía
- ./ Xeoloxía
- ./ Minas
- ./ Medicina
- ./ Xenética
- ./ Coleccións
- ./ Psiquiatría
- ./ Anatomía
- ./ Nautica
- ./ Cosmografía
- ./ Microbioloxía
- ./ Histoloxía
- ./ Ensino
- ./ Divulgación científica
- ./ Ciencias Experimentais
- ./ Filosofía
- ./ Hidroloxía
- ./ Medicina
- ./ Xinecoloxía
- ./ Veterinaria
- ./ Zootecnia
- ./ Bromatoloxía
- ./ Hixiene
- ./ Mecánica
- ./ Espeleoloxía
- ./ Paleontoloxía
- ./ Zooloxía
- ./ Radioloxía
- ./ Xeografía
- ./ Agricultura
- ./ Ciencias Naturais
- ./ Farmacia
- ./ Viticultura
- ./ Navegación
- ./ Física
- ./ Aeronaútica
- ./ Técnica
- ./ Armas
- ./ Oftalmoloxía
- ./ Parasitoloxía
- ./ Mineraloxía
- ./ Farmacaloxía
- ./ Ornitoloxía
- ./ Entomoloxía
- ./ Expedicións
- ./ Bioquímica
- ./ Dermatoloxía
- ./ Ecoloxía
- ./ Avicultura
- ./ Pediatría
- ./ Micrografía
- ./ Anestesia
- ./ Oceanografía
- ./ Fisioloxía
- ./ Moluscos
- ./ Cálculo
- ./ Nutrición
- ./ Meteoroloxía
- ./ Psicoloxía experimental
- ./ Edafoloxía
- ./ Enxeñería de montes
- ./ Fisioloxía vexetal
- ./ Bioloxía mariña
- ./ Ficoloxía
- ./ Limnoloxía
- ./ Tecnoloxía
- ./ Cirurxía
- ./ Antropoloxía
Octavio Lois Amado
Un salientable “amante del progreso”, interesado pola ciencia
comparte esta páxina:Ámbitos de ocupación:
Autor/a da biografía:
- Fraga Vázquez, Xosé A.
- Data de alta: 08/12/2013
Extras de Octavio Lois Amado:
Estudios populares de filosofía positiva (I)
Estudios populares de filosofía positiva (II)
Estudios populares de filosofía positiva (III)
Estudios populares de filosofía positiva (IV)
Estudios populares de filosofía positiva (V)
Compendio foral de Vizcaya
Extras sobre Octavio Lois Amado:
Galeria

Firma de Octavio Lois Amado.
Como citar esta páxina:
- Fraga Vázquez, Xosé A. ([2013], “Octavio Lois Amado”, en Álbum da Ciencia. Culturagalega.org. Consello da Cultura Galega. [lectura: 04/12/2023] [URL: http://www.culturagalega.org/
albumdaciencia/detalle.php?id=491

Firma de Octavio Lois Amado.
Datos biográficos:
- Nacemento: Sanxenxo (Pontevedra) 1857
- Falecemento: Pontevedra 1888
Polémicas científicas coa escritora Emilia Pardo Bazán
Estudou no Instituto de Pontevedra, desde 1868, obtendo o grao de Bacharel o 17 de xuño de 1872. A continuación, cursou Dereito na Universidade de Santiago de Compostela entre 1872-1878. Durante a súa época de estudante universitario revelouse como precoz escritor cando polemizou sobre ciencia con Emilia Pardo Bazán. A escritora, que nese tempo estaba iniciando a súa carreira literaria, viña de realizar unha viaxe por Europa que a convencera do crecente prestixio da ciencia e de que esta constituía un ingrediente básico da cultura contemporánea. Por iso, animouse a publicar unha serie de artigos de temática física, en base aos escritos do astrónomo xesuíta Angelo Secchi, que apareceron entre 1876 e 1877 na publicación católica de Santiago, Revista Compostelana, baixo o título de “La ciencia amena”.
Lois comentou os artigos: «Notando en ellos, aparte de un estilo elegante y claro, ciertas conclusiones y opiniones no muy conformes, en mi juicio, con las nociones de la ciencia moderna, me tomo el atrevimiento, y obligado estoy desde ahora a ello, de probar con mis escasas fuerzas las inexactitudes a que aludo…» (Lois, 1877: 121). Despois de concretar as súas discrepancias, amosando algunhas limitacións nos coñecementos científicos da Pardo Bazán, rematou indicando que «… los asuntos científicos exigen mucha delicadeza al ser tratados…» (Lois, 1877: 123).
A escritora contestaría cun novo artigo, “Apología sobre "El Calórico" (Pardo Bazán, 1877), no que afirmaba que ela pretendía «escribir unas sencillísimas conferencias populares sobre física, y no abrir polémica». Incómoda pola alusión de Lois a «dos hipótesis que pertenecen a lo que puede llamarse fantasía de la ciencia» (Lois, 1877: 122), resposta á mesma e remata indicando as fontes dos seus artigos, cinco libros e diversos números da Revue scientifique de la France. O certo é que a Pardo Bazán non continuou publicando “La ciencia amena”. Parece que a discusión de Lois con ela seguiría tempo despois na revista coruñesa El Comercio Gallego, co título de "La finalidad de la civilización".
Octavio Lois estaba, como veremos, nunha postura ideolóxica e epistemolóxica distante da de Emilia Pardo Bazán, interesada en integrar, desde unha posición claramente conservadora, as novidades científicas. No libro Recreaciones científicas (Lois, 1881), cuestionaría diversas opinións de Secchi, o que xa fixera o xornalista Indalecio Armesto na súa obra Discusiones sobre la Metafísica (Armesto, 1878), incluído polo Arcebispo de Santiago no Índice de libros prohibidos.
Observamos unha curiosa coincidencia entre os protagonistas destas polémicas. Emilia Pardo Bazán, nada en 1851, pasou os veráns da súa nenez no Pazo da Torre de Miraflores, en Sanxenxo. Octavio Lois naceu na localidade, daquela un pequeno peirao de pescadores, en 1857. Por certo, a ilustre escritora recibiu unha merecida homenaxe da vila (o pazo da cultura e unha avenida levan o seu nome e hai unha estatua dela como lembranza), o que contrasta, polo que sabemos, co esquecemento do salientable fillo de Sanxenxo.
Recreaciones científicas
En 1881 publicaría o libro Recreaciones científicas (Lois, 1881). No limiar, “Al lector”, escrito en Pontevedra en xaneiro de 1881, explicaba como o escribiu: «En los ratos de ocio, en la soledad de mi habitación, bajo los gigantescos pinos, tendido en el desierto campo, aquí y en Santiago, durante mis tareas escolares…» (Lois, 1881: 6). E proclama un xeito de entender o mundo: «… mi afición a lo moderno. Amante del progreso como pocos, creo que lo último es siempre lo mejor» (Lois, 1881: 6-7).
Partidario decidido da autonomía do pensamento científico fronte as limitacións externas, Octavio Lois levanta acta da distancia entre as posicións da Igrexa e o avance da ciencia: «... los sabios del día se hacen materialistas, panteístas o positivistas...» (Lois, 1881: 89, 90). E afirma, en sintonía con Büchner: «He aquí, en resumen, la gran conclusión de la ciencia moderna: la materia es una, la fuerza es una; por consiguiente dos son los elementos que constituyen el Universo: fuerza y materia» (Lois, 1881: 89).
Abordou no libro, desde a divulgación, distintos temas da actualidade científica da época. Tamén prestou bastante atención a cuestións epistemolóxicas, de método, e polémicas. A súa posición xeral é de defensa do positivismo, do estudo directo e sen “a priori” dos feitos, e das teses de Claude Bernard. Asemade, tratou un tema tan polémico naqueles tempos como o do evolucionismo. A súa identificación cos autores evolucionistas fica clara: «Darwin, Haeckel, Herbert Spencer: he aquí los tres nombres que deben de ir grabados en caracteres de luz al frente de la gran ley de la evolución o transformismo» (Lois, 1881: 79). Sobre esta cuestión insistiría na “Conclusión” do libro: «La gran ley de la evolución, grandioso resultado de los trabajos científicos y filosóficos modernos…» (Lois, 1881: 206).
A intervención de Lois indica a presenza nos debates da época sobre a ciencia de núcleos modernizadores en diversas localidades galegas. Neste caso, estamos a falar dunha serie de pensadores e científicos con actividade na cidade de Pontevedra. Profesores como Antonio Valenzuela Ozores e Claudio Cuveiro e, sobre todo, como vimos, o avogado e xornalista Indalecio Armesto. Cómpre lembrar que o Instituto de ensino secundario da cidade do Lérez foi o primeiro de Galicia en recibir, no curso 1870-71, o libro A Orixe das especies, de Charles Darwin (Fraga Vázquez, 1992).
Premios e outras intervencións. Marcha para Bilbao. A colaboración na Ilustración Cantábrica e a dirección da Revista de Vizcaya
En 1881, a Academia Gaditana de Ciencias y Artes organizou un Certame científico, artístico e literario. Na sección de Ciencias o tema a tratar era: “Aplicaciones modernas de la electricidad”. O orixinal de Lois, “La palabra imposible, no puede emplearse en el lenguaje de la ciencia”, foi premiado. Posteriormente, a mesma institución premiouno por outro traballo alusivo ao tema, "La atmósfera". Tamén se lle atribúe o artigo "Pontevedra a la luz de la ciencia", publicado no xornal pontevedrés El Anunciador.
Nos primeiros anos oitenta trasladouse para Bilbao, pois no 1882 xa residía nesa cidade, onde exerceu a avogacía. Ese mesmo ano colaborou nunha interesante publicación, La Ilustración cantábrica, “Órgano oficial del Centro asturiano de Madrid”, dirixida por Manuel Martínez Murguía. Na revista publicará amenos textos de divulgación sobre temas variados: “El invierno”, “Recuerdos de Guernica”, “Actualidades científicas: las hazañas del "Gulf-stream” e “La caída de un cometa”. O dominio da escrita manifestase, unha vez máis, co premio que acadou no Concurso literario internacional de 1885 da Academia de Mont-Real (Toulouse). Obtivo a “Palma de oro de Prosa” por un texto que abordaba o tema sinalado: “Elogio de Antonio Trueba”, escritor bilbaíno. Parece ser que o texto premiado foi publicado posteriormente na Revista Bascongada.
Segundo Juaristi (2012), Lois fundou en xaneiro de 1885 a Revista de Vizcaya, publicación quincenal que salientaba pola súa calidade e pola participación nas súas páxinas de escritores relevantes, como Miguel de Unamuno e autores de tendencias moi diversas (“rexionalistas” vascos, positivistas, institucionistas próximos á Institución Libre de Enseñanza, etc.). Sabino Arana publicaría nela as Etimologías Euskérikas. Unamuno recomendoulle a Arana que a mercara, e así o fixo en 1886. Parece ser que Lois non era o propietario da revista, senón o director da mesma.
Non faltan na biografía de Octavio Lois mostras da súa incansable actividade e ampla iniciativa. Nese ámbito cómpre sinalar a redacción e publicación do Compendio foral de Vizcaya (Lois, 1886), que con 46 páxinas, foi editado no prelo daRevista de Vizcaya. O texto é o resultado da súa formación xurídica e interese polas propostas “rexionalistas”.
Divulgación do positivismo na Revista de España
Entre os anos 1884 e 1885 publicaría na Revista de España varios artigos baixo o título xeral de “Estudios populares de filosofía positiva” (Lois, 1884-85). Na publicación, das máis salientables da época, escribían Ortega Munilla, Pérez Lugín, Dicenta, Echegaray, Bacarisse, Escamilla, etc., polo que a pluma de Octavio Lois acadaba un evidente recoñecemento.
Pretendía difundir as ideas positivistas entre un público amplo. Nesa liña discute achegamentos ao coñecemento afastados do feito experimental, defendendo que «la percepción es la base de todo conocimiento» (Lois, 1884: 263) e aludindo á obra de Wilhelm Wundt, impulsor da psicoloxía experimental, e a Herbert Spencer. Asemade, animaba á resolución de cuestións prácticas e cuestionaba a Metafísica que «trata de resolver a priori las indescifrables incógnitas que rodean a la Materia» (Lois, 1884: 226). Entendía que o positivismo podía xogar un papel social estimable:«Que los pueblos pueden vivir civilizados, moralizados, libres, tranquilos y poseídos del espíritu de justicia: he aquí lo que constituye el verdadero ideal positivista»(Lois, 1885: 529). Na liña spenceriana non deixa de referirse á evolución: «Constituída la sociedad […] la ley de la herencia y de la selección natural en su más amplio sentido irán formando a la larga generaciones cada vez más moralizadas y más justas, al propio tiempo que la marcha del progreso seguirá su curso sobre el planeta, preparando la era de civilización y cultura a que aspira la humanidad» (Lois, 1885: 529).
Ao ano seguinte publicaría estes artigos, engadindo algún inédito, nun libro editado en Bilbao co significativo título de: Lo accesible y lo inaccesible. Estudios populares de filosofía positivista (Lois, 1886).
Bibliografía:
Fontes documentais:
Octavio Lois Amado, Arquivo Histórico da Universidade de Santiago de Compostela (AHUS), cartafol 695/expediente nº 1.
Fontes impresas:
LOIS, O. (1877): Observaciones al artículo de la señora Doña Emilia Pardo Bazán sobre el calórico, Revista Compostelana, 16: 121-123.
LOIS, O. (1881): Recreaciones científicas, Pontevedra: Tip. J. A. Antúnez.
LOIS, O. (1882): El invierno, La Ilustración cantábrica, 4, 2: 21 (18 enero 1882).
LOIS, O. (1882): Recuerdos de Guernica, La Ilustración cantábrica, 4, 4: 39-40 (8 feb. 1882).
LOIS, O. (1882): Actualidades científicas: las hazañas del "Gulf-stream", La Ilustración cantábrica, 4, 12: 137 (28 abril 1882).
LOIS, O. (1882): La caída de un cometa, La Ilustración cantábrica, 4, 19: 224 (8 julio 1882).
LOIS, O. (1884-1885): Estudios populares de filosofía positiva, Revista de España, 1884, XCVII: 249-273; XCIX: 77-100; CI: 225-246; 1885, CII: 30-50; CIII: 509-529.
LOIS, O. (1886): Lo accesible y lo inaccesible. Estudios populares de filosofía positivista, Bilbao: Tip. Busto
LOIS, O. (1886): Compendio foral de Vizcaya, Bilbao: Imprenta de la Revista de Vizcaya.
LOIS, O. (1887): Apuntes para el folk-lore gallego: el urco, Galicia, 2: 97-101 (A Coruña, febreiro 1882).
Bibliografía secundaria:
ARMESTO, I. (1878): Discusiones sobre la Metafísica, Pontevedra: Imprenta R. Quintáns.
BARREIRO BARREIRO, X. L. (1985): O positivismo liberal-conservador de Octavio Lois, Ágora. Papeles de Filosofía, 5: 261-267.
BARREIRO BARREIRO, X. L. (2009): O evolucionismo en Pontevedra. Octavio Lois e Indalecio Armesto, O Darwinismo en Galicia, Santiago de Compostela: Universidade; p. 79-103.
FRAGA VÁZQUEZ, X. A. (1992): Bioloxia na Galiza na segunda metade do século XIX (1868-1903): ensino, divulgación, debates, produción, institucionalización e recepción de novidades, Santiago de Compostela: Universidade.
JUARISTI, J. (2012): Miguel de Unamuno, Madrid: Taurus.
LOPEZ OTERO, J. (1899): El periodismo en Pontevedra, Pontevedra: Imp. de Rogelio Quintans.
NÚÑEZ RUIZ, D. (1975): La mentalidad positiva en España: desarrollo y crisis, Madrid: Túcar.
NÚÑEZ RUIZ, D. (1977): El darwinismo en España, Madrid: Castalia.
PARDO BAZÁN, E. (1876): La ciencia amena I., Revista Compostelana, 3: 17-18; La Ciencia amena II. El calórico, Revista Compostelana, 4: 25-27; La Ciencia amena III. El calórico, Revista Compostelana, 6: 41-43; La Ciencia amena IV. El calórico, Revista Compostelana, 7: 49-51; La Ciencia amena V. La luz, Revista Compostelana, 8: 57-59; La Ciencia amena VI. La luz, Revista Compostelana, 9: 65-67; La Ciencia amena VII. La luz, Revista Compostelana, 10: 73-75; La Ciencia amena VIII. La luz, Revista Compostelana, 11: 81-83; La Ciencia amena IX. La electricidad, Revista Compostelana, 12: 89-91; (1877): La Ciencia amena X. La electricidad, Revista Compostelana, 13: 97-99; La Ciencia amena XI. La circulación del movimiento, Revista Compostelana, 14: 105-107; (1877): Apología sobre "El Calórico", Revista Compostelana, 17: 129-131.